Hayvanlar da Temiz bir Havayı Hak Eder

Herkese merhaba. Ben Osman ÖZER. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi 1. Sınıf öğrencisiyim. Bu haftaki blog yazısı bende. Konumuz ise hava kirliliğinin hayvanlar üzerindeki etkisi. Bugün sizlerle gözlerden kaçan bir konu üzerinde duracağız, keyifli okumalar dilerim.

Hava kirliliği nedir?

Hava kirliliği aslında temel kirleticilerin yanında (azot oksit, kükürt dioksit, kurşun vb.) partikül maddelerde (PM 2.5 ve PM 10) bulunur. Temel kirleticilerin içindede partikül madde bulunur.

Partikül madde farkları nelerdir?

PM 10 temel olarak inşaat sahaları, çöplükler ve orman yangınlarından çıkan büyük partiküller iken PM2.5 ise fosil yakıtların yanması sonucu açığa çıkan partiküllerdir.

The effects of ambient air pollution exposure on Thoroughbred racehorse performance 

Öncelikle atlardan başlamak istiyorum. Hava kirliliğinden en çok etkileyebilecek canlılardan olmalarına rağmen hâlâ yeterli çalışmalar yapılmamıştır ama yine de dikkat çeken çalışmalar da bulunmaktadır. Bu çalışmalardan birisi ise şöyledir: Yarış atları üzerinde hava kirliliği seviyesinin efora etkisi incelenmiştir. Çıkan sonuçlarda ise hava kirliliğinin yüksek olduğu bölgelerde yarış hızının belli bir düzeyde düştüğü ve yarışan atların normal hava koşullarına kıyasla daha fazla zorlandığı ortaya konulmuştur.

Magnetic resonance imaging investigations reveal that PM2. 5 exposure triggers visual dysfunction in mice

Ratlara baktığımızdaysa diğer hayvanlara kıyasla daha çok çalışma var. Temel olarak PM2.5 maruziyetinin retina ve görme korteksi üzerinde zarara sebebiyet verdiği ortaya konulmuş ve hava kirliliğinin görme bozukluğuna sebebiyet verdiği ilk defa kanıtlanmıştır. 

Whole-body exposure to filtered fraction of diesel exhaust induced localized testicular damage through attenuated functional response of glutathione-s-transferase in adult male Wistar rats

Bir diğer çalışmada ise yine PM2.5’in bağırsak mikrobiyal çeşitliliği üzerinde etkili olduğu ortaya konulmuştur. Maddeye maruz kalan ratların hem cyanobacteria miktarında azalma hem de bağırsak mikrobiyal çeşitliliğinde azalma olduğu görülmüştür. Bu çalışma aynı zamanda bağırsak damar sistemi arasındaki etkileşimini hava kirliliğine bağlı kalp damar hastalıkları riskini nasıl arttırabileceğine dair yeni kanıtlar ortaya koymuştur.

PM2.5’in denizlere etkisi: Particulate matter and nanoplastics: synergistic impact on Artemia salina

Hava kirliliği yapan bu partikülün denizlere nasıl bir etkisi olabilir diye düşünmüş olabilirsiniz ama iş o kadar basit değil. Denizlerdeki nanoplastik maddeler ile birleşebilen bu partikülün denizlerde yaşayan artemia salina canlısı üzerindeki etkisi incelenmiştir. Bu kombinasyon sonucu %80 olan yumurtadan çıkıp oranı %35’lere kadar düştüğü gözlemlenmiş. Oksidatif streste artış olduğu, enzim sistemlerinin hasar gördüğü ve partiküllerin sindirim sisteminde birikmeye başladığı görülmüş. Bu çalışma ile birlikte PM ve NP’lerin birleşerek daha güçlü ve daha zararlı etkiler oluşturabileceği daha net bir biçimde ortaya konuldu.

İşin özüne gelecek olursak:

Bu dünyada yalnızca biz yaşamıyoruz ve verdiğimiz zararın sadece bize değil, çevremize de olduğunu unutmamak ve elimizden gelen bütün tedbirleri daha yaşanılabilir bir dünyamız olması için uygulamak hepimizin vazifesidir.

Referanslar: 

 ● Kim, L. D., Kreitner, K., Scott, D. M., Seabaugh, K., Duncan, C. G., & Magzamen, S. (2024). The effects of ambient air pollution exposure on Thoroughbred racehorse performance. Equine Veterinary Journal.

● Guo, L., Wang, H., Zhou, J., Tang, W., Wang, R., Xiao, Z., ... & Tang, Z. (2021). Magnetic resonance imaging investigations reveal that PM2. 5 exposure triggers visual dysfunction in mice. Ecotoxicology and Environmental Safety, 227, 112866.

● Sarkar, S., Dontham, A., Revand, R., Kandpal, A., Dasgupta, D., Ray, B., ... & Patil, A. (2024). Whole-body exposure to filtered fraction of diesel exhaust induced localized testicular damage through attenuated functional response of glutathione-s-transferase in adult male Wistar rats. Reproductive Toxicology, 129, 108682.

● Gopikrishnan, M., Subramanian, K., Krn, A., Srimuruganandam, B., & Chandrasekaran, N. (2024). Particulate matter and nanoplastics: synergistic impact on Artemia salina. Environmental Science: Atmospheres, 4(9), 988-999.