top of page
Ara

Arap Atı mı, İngiliz Atı mı? İki Irkın Farklılıkları

Güncelleme tarihi: 24 Eyl

🏇 Türkiye’nin hipodromlarında binlerce adım yankılanıyor… Peki bu yarışların kahramanlarının sadece iki ırktan oluştuğunu biliyor muydunuz: Safkan Arap ve Safkan İngiliz atları. Biri binlerce yıllık tarihiyle dayanıklılığın simgesi, diğeri ise hız için şekillendirilmiş bir şampiyon. Bu iki asil ırkı ayıran özellikler neler dersiniz?


Merhaba! Ben Sena Soydemir. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi 3. sınıf öğrencisiyim. Bu blogda sizlere atlardan bahsedeceğim.


Türkiye Jokey Kulübü yarış pistlerinde koşma hakkı yalnızca iki ırka aittir: Arap atları ve İngiliz atları. Arap atları, tıpkı Akhal-Teke ve Hazar atı gibi en eski at ırklarından biri olarak bilinir. İngiliz atları ise her ne kadar Thoroughbred (safkan) olarak literatürde geçse de aslında sanıldığı gibi safkan değildir. 17–18. yüzyıllarda İngiltere’de hız ve dayanıklılığı tek bir ırkta birleştirmek amacıyla üç köken aygırın (Darley Arabian, Godolphin Arabian, Byerley Turk) melezlenmesiyle oluşturulmuştur (Bower ve ark., 2012).


ree

Arap atları ile İngiliz atlarının ayrımı nasıl yapılır? Hangi özellikleri ile birbirlerinden ayrılırlar, fiziksel ve fizyolojik yönleriyle birkaçına değinelim.


At ırkları sıcakkanlı, ılıkkanlı ve soğukkanlı olmak üzere gruplandırılırlar. Sıcakkanlı atlar daha ince yapılı, daha hızlı ve daha enerjik atlardır. Yarış atları sıcakkanlı atlardan seçilir. Soğukkanlı atlar ise iri yapılı ve güçlüdür; ancak sıcakkanlı atlar kadar atik değildirler, daha çok yavaş tempoda çalışırlar. Ilıkkanlı at tanımı da sıcakkanlı ve soğukkanlı kökenli atların melezlenmesi ile oluşan ve her iki grubun da özelliklerini gösteren atlar için kullanılır. Arap atları da İngiliz atları da sıcakkanlıdır.

Sıcakkanlı

Soğukkanlı

ree
ree

Arap atlarının “kuyruk kaldırma” özelliği, ırka özgü konformasyonel bir özellik olarak kabul edilir. Bu davranış genellikle hareket sırasında, özellikle koşarken, hızlı yürürken veya heyecan, uyarılma ve dikkatli olma durumlarında gözlenir. Söz konusu özellik hem anatomik yapının (yüksek yerleşimli kuyruk) hem de fizyolojik/duygusal tepkilerin birleşimiyle ortaya çıkar. İngiliz atlarında bu özellik kalıtsal olarak bulunmadığından iki ırk arasındaki farklılığın belirlenmesinde kuyruk duruşu önemli bir kriter olarak değerlendirilebilir.


Arap atı ile İngiliz atı karşılaştırıldığında, en belirgin farklardan biri yüz ve burun profillerinde görülür. Arap atlarının genetik yapıları gereği çukur (dish-shaped) yüz profiline ve belirgin burun kavisine sahip oldukları bildirilmiştir. Buna karşılık İngiliz atlarında yüz profili daha düz ve uzundur, burun hattında Arap atındaki kadar belirgin bir çukurlaşma bulunmaz (Cosgrove ve ark., 2020).


Gövde yapısına bakıldığında İngiliz atları genellikle daha uzun sırt–bel hattına ve yüksek cidagoya sahiptir. Arap atı ise daha kompakt bir gövdeye sahiptir; göğüs çevresi ve vücut uzunluğu İngiliz atına göre küçüktür. Bu kompakt yapı Arap atına dayanıklılık ve çeviklik sağlarken İngiliz atlarının uzun ve iri gövde yapısı onlara yüksek hız kapasitesi kazandırır.

Arap atı

İngiliz atı

ree
ree

Peki Arap atlarının dayanıklılıklarıyla İngiliz atlarının ise hızlarıyla bilinmesinin sebebi sadece vücut yapıları mıdır? 


Arap atlarının dayanıklılıkları ve İngiliz atlarının hızları, temelde kas yapılarındaki farklılıklardan ve genetik adaptasyonlardan kaynaklanır. Arap atlarında kas liflerinin büyük bir kısmı yavaş kasılan (Tip I) ve oksidatif özelliklere sahip liflerden oluşur. Bu lifler daha fazla mitokondriye, yüksek oksidatif kapasiteye ve daha uzun süre yorulmadan çalışabilme özelliğine sahiptir. Bu nedenle Arap atları, uzun mesafeli ve düşük-orta tempolu yarışlarda üstün dayanıklılık sergiler.


Buna karşılık İngiliz atlarında (Thoroughbred) kas kitlesi vücut ağırlığının %53–57’sine kadar ulaşır; ayrıca kas liflerinde hızlı kasılan (Tip IIX) lifler belirgin şekilde daha fazladır. Bu lifler yüksek kasılma hızı ve kuvvet sağlar; ancak çabuk yorulurlar. Dolayısıyla İngiliz atları kısa sürede yüksek hızlara ulaşabilir, sprint ve kısa/orta mesafeli yarışlarda başarı sağlar (Rivero & Hill, 2016). Sonuç olarak, Arap ve İngiliz atlarının bu farklı özellikleri, her iki ırkın da kendi alanında “atletik uzmanlaşma” sergilemesine yol açmıştır.


Fig. 1. Gluteus medius muscle biopsies removed from equivalent sampling depths from two different breeds of athletic horses; sections are stained with myofibrillar adenosine triphosphatase after preincubation at pH 4.45. Note the high proportion of fast fibres (stained weakly or moderately) in the Thoroughbred (bred for speed) and the high percentage of slow fibres (stained darkly) in the Arab horse (bred for endurance). bar scale, 150 μm.
Fig. 1. Gluteus medius muscle biopsies removed from equivalent sampling depths from two different breeds of athletic horses; sections are stained with myofibrillar adenosine triphosphatase after preincubation at pH 4.45. Note the high proportion of fast fibres (stained weakly or moderately) in the Thoroughbred (bred for speed) and the high percentage of slow fibres (stained darkly) in the Arab horse (bred for endurance). bar scale, 150 μm.

Dilerim bu blogu okumaktan keyif almışsınızdır çünkü ben yazarken fazlasıyla keyif aldım. Eklemek istedikleriniz var ise merakla bekliyorum. İyi günler dilerim. Hoşçakalın, atla kalın :)


Referanslar:

 
 
 

Yorumlar

bottom of page